گروتسک و ادبیات داستانی بررسی مفهوم گروتسک و کاوش مصداق‌های آن در داستان‌های کوتاه شهریار مندنی‌پور

در این مقاله، یکی از مقولات نظری هنر و ادبیات با نامِ «گروتسک» (grotesque) از جهاتی بررسی می‌شود. گروتسک به‌مثابة نوعی نگاه به دنیا، انسان، و رفتارهای آدمیان از دیرباز در میان آثار ادبی ـ هنری دنیا نمونه‌هایی دارد. در قرن‌های پیشین توجه بسیار اندکی به این مقوله شده است، اما در قرن اخیر نظریه‌پردازان نام‌داری چون میخائیل باختین (M. Bakhtin) به‌طور گسترده‌ای به آن پرداخته‌اند. در این مقاله علاوه‌بر بررسی نگاه منتقدان به مقولة گروتسک، تعاریف و توضیحات نظری پیرامونِ گروتسک کاویده شده و نیز به دو رویکرد اصلی، که در مورد این مقولة ادبی ـ هنری مطرح است، نگاهی شده است. این دو رویکرد عبارت‌اند از: 1. رویکردی که بر جنبة طنز و کارناوالی تأکید دارد؛ 2. رویکردی که جنبه‌های هراس‌آمیز آن را می‌بیند. سپس عناصر، اهداف، و کارکردهای گروتسک، به‌ویژه بر اساس نگاه فیلیپ تامسون (Ph. Thomson)، بررسی شده است. بخش پایانی مقاله بررسی تعدادی از داستان‌های کوتاه شهریار مندنی‌پور، نویسندة معاصر، است که خصلت‌ها یا عناصر گروتسک موجود در داستان‌های او از چند جنبه بررسی شده است.